1.2.) Planın Hazırlanması Süreci Çalıştay, Odak Grup Toplantıları; Kıyaslama, Anket, Analiz Ve Sentez

Planın ilk adımı olarak Temmuz ayında çalıştay programı düzenlenmiştir. İlk oturumu online olarak yapılan çalıştaya akademisyenler, sivil toplum kuruluşu temsilcileri, uzmanlar; spor kulübü, federasyon, basın ve medya kuruluşları temsilcileri, yazarlar ve İstanbul Büyükşehir Belediyesinin ilgili birimleri katılmıştır.

10 Temmuz’da tüm katılımcıların online olarak görüş ve önerileriyle katkı sağladığı çalıştayın ikinci günü ise Yenikapı Dr. Mimar Kadir Topbaş Gösteri ve Sanat Merkezi’nde gerçekleştirilmiştir. Çalıştaya İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Ekrem İmamoğlu da katılmış ve plana ilişkin değerlendirmelerde bulunmuştur. Spor Ana Planı ile ilgili kapsamlı açıklama, bilgilendirme ve planın İstanbul’a neler kazandıracağı da İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Ekrem İmamoğlu tarafından 21 Aralık 2021’de düzenlenen lansman ile duyurulmuştur.

İstanbul Kenti Spor Ana Planı Raporu da sürecin en başından itibaren yapılan tüm çalışmaları ve eylem planlarını kapsamlı bir şekilde ortaya koymaktadır. Raporda detaylıca aktarılan Spor Ana Planı için Cumhurbaşkanlığı Yıllık Programı, Gençlik ve Spor Bakanlığı Stratejik Planı ve İstanbul Büyükşehir Belediyesi 2020-2024 Stratejik Planı gibi üst ölçekli planlar analiz edilmiş, İstanbul’un sporla ilgili demografik yapısı ve mevcut spor alanları incelenmiştir. Literatür çalışmasının gerçekleştirildiği çalışma sırasında uluslararası örnekler araştırılmış, erişilebilirlik ve hizmet alanları, yürürlükte olan imar planlarında spor alanları ile spor alanlarının spor dışı faaliyetlerde kullanılmasına yönelik analiz ve sentez çalışmaları gerçekleştirilmiştir.
Raporda 5216 Sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu ve 5393 Sayılı Belediye Kanunu’nun İstanbul Büyükşehir Belediyesinin spor ve rekreasyon faaliyetleriyle ilgili sorumluluklarını belirlediğine dikkat çekilmiştir.

Spor Ana Planı Raporu’nda sporun toplumu dönüştürmedeki rolü, örgütlülüğün kamu, özel ve bağımsız kurumlar nezdinde nasıl geliştiği, misyon, politika, uygulama araç ve gereçleri İngiltere, Avustralya, İsviçre ve Kanada örnekleriyle açıklanmıştır. Bu ülkelerde sosyo-kültürel olarak sporun toplumdaki yeri; sporun cinsiyet, sınıf, ırk, sosyal statü ayrımını ve yoksulluğu ortadan kaldırmadaki rolü vurgulanmıştır.

İstanbul Kenti Spor Ana Planı’nın hazırlanması aşamasında, ana plana sahip olan farklı şehirler de incelenmiştir. İnceleme Toronto Park ve Rekreasyon Tesisleri Master Planı (2019-2038), Hamburg Spor Stratejisi ve Aktif Şehir Ana Planı ve Barcelona Spor Strateji Planı (2012-2022) olmak üzere üç uluslararası örnek üzerinden yapılmıştır.

Hedeflerinden birisi “Olimpiyatların İstanbul’a kazandırılması” olan Spor Ana Planı’na daha önce organizasyona ev sahipliği yapmış üç kentin incelemesi de konu olmuştur. İlki sürdürülebilirlik kavramını temel bir yaklaşım olarak belirleyen ve bu yönde kendinden önceki olimpiyat kentlerinden daha başarılı uygulamalara imza atan Londra (2012); bir diğeri olimpiyat sürecinde ve sonrasında da adından fazlasıyla bahsettiren Rio de Janerio (2016), bir diğeri ise 2020 yılında gerçekleşmesi planlanan ancak pandemi koşulları nedeniyle 2021 yılına ertelenen Tokyo (2020) kenti olmuştur.

Farklı ülkelerle Türkiye arasında kıyaslama imkanı sunan “Fiziksel aktivite yapanların oranları” raporda verilmiştir. Dünya Sağlık Örgütünün yaşlılar dâhil olmak üzere tüm yetişkinlerin her hafta orta yoğunlukta en az 150 dakikalık fiziksel aktivite yapmasını önerdiğine işaret eden rapor Avrupa’nın önemli istatistik ofislerinden Eurostat’ın yapmış olduğu çalışmaya yer vermiştir. Buna göre Avrupa nüfusunun %43’ünün haftada en az bir kez düzenli spor yaptığına dikkat çekilmekte; Finlandiya, Danimarka, Avusturya, İsveç gibi Kuzey Avrupa ülkelerinde spora katılım oranının %70’in üzerindeyken; Bulgaristan, Romanya ve Türkiye gibi ülkelerde bu oran oldukça düşük olduğuna vurgu yapılmaktadır.

Ülkelerin çoğunluğunda, erkeklerin kadınlara oranla daha fazla spor ya da fiziksel aktivite yaptıklarına yer verilen Spor Ana Planı Raporu’nda spora katılımın en yaygın olduğu Danimarka, Almanya, Finlandiya gibi ülkelerde erkek ve kadın katılım oranlarının birbirlerine yakınlığı; spora katılımın düşük olduğu Bulgaristan, Romanya ve Türkiye’de ise spor yapan erkeklerin oranının kadınların yaklaşık iki katı olduğu
ifade edilmektedir.

İstanbul’da ise spora katılım oranının Türkiye ile benzer bir şekilde düşük olduğu görülmektedir. İstanbul Fiziksel Aktivite Araştırması Raporu’na göre İstanbul’da erkeklerin %14, 6’sı, kadınların ise %11’8’i düzenli fiziksel aktivite yapmaktadır.

Çalışmada gelir durumu ile fiziksel aktiviteye katılım ilişkisi de yer bulmuştur. Gelir düzeyinin fiziksel aktiviteye katılıma önündeki engellerden birisi olduğu belirtilirken, yüksek maliyetli sporların düşük gelir grupları için erişilebilir olmamasına işaret edilmektedir.

Bununla birlikte doğrudan finansal olmayan fakat daha yüksek gelirle ilişkilendirilebilen yüksek eğitim düzeyi, yaşanılan çevre, fiziksel aktivitenin faydaları konusunda farkındalık, boş zaman vs. bazı faktörler insanların fiziksel aktiviteye katılım düzeyini etkilemektedir.

Lisanslı sporcu sayılarına ışık tutan Spor Ana Planı Raporunda Obezite ve spor sağlık ilişkisi incelenmiştir. En sık Obezite görülen ülke %32 oran ile Birleşik Devletler iken, en az Obezite görülen ülke %4 ile Güney Kore olarak öne çıkmıştır. Türkiye ise %21 oran ile OECD ortalamasının üzerindedir.

İstanbul Spor Ana Planı çalışmaları kapsamında çeşitli alanlarda yapılan analiz çalışmaları da dikkat çekmektedir. Demografik yapının incelenmesi kapsamında İstanbul demografik yapı analizi, İstanbul nüfusunun ilçe ve mahallelere göre dağılımı, İstanbul ilçelerinin kadın-erkek nüfus oranları, İstanbul ilçelerinin eğitim düzeyleri, İstanbul’daki sporcu sayılarına yönelik demografik analizler, ilçelere göre lisanslı ve faal sporcu sayıları / cinsiyet dağılımı, branşlara göre antrenör bilgileri, İstanbul’da açık ve kapalı spor tesislerinin analizi, spor alanı içeren rekreatif alanların büyüklükleri, erişilebilirlik ve hizmet alanı analizleri, meri planlarda spor alanlarının analizi, planlanan spor alanlarının uygulanma durumu, spor alanların spor
dışı faaliyetlerde kullanılmasına yönelik analizler, ulusal ve uluslararası etkinliklerin analizleri gibi birçok araştırma, inceleme ve elde edilen verilerden analizler ortaya koyulmuştur.

İBB Beyaz Masa sistemine ulaşan spor konusundaki şikayet ve taleplerin de incelendiği çalışma kapsamında Spor Ana Planı analiz, sentez ve eylem planı geliştirme süreçlerinde birçok odak grup toplantısı ve çalıştay düzenlenmiştir. Spora katılım oranlarının, fiziksel aktivite alanlarının yeterliliğinin, fiziksel aktivite yatırımlarından memnuniyet oranlarının, spor branşı çeşitliliğinin, spor alanlarının işletmesinin ve bu alanlara erişimin de ortaya koyulduğu sentez çalışmalarında yeşil alanlara erişim, potansiyel spor alanları, kişi başına düşen spor alanı ve yeşil alan bilgileri de yer almaktadır.

Sahada yapılan anket çalışmaları da Spor Ana Planının oluşturulmasında önemli rol oynamıştır. İstanbul halkının spor alışkanlıklarını, ihtiyaç ve taleplerini belirlemek ve sonuçlar doğrultusunda İstanbul halkına daha iyi ve kaliteli hizmet verebilmek adına halkın görüş ve önerileri değerlendirilerek veri toplanması amacıyla 38 ilçede 4.890 hane halkının, 1026 lisanslı faal sporcunun, 515 antrenörün, 232 spor okulu sahibinin, 65
federasyon başkanı ve il temsilcisinin katılımı ile anket çalışmaları yapılmıştır.